Khoảng 5 năm trở lại đây, tôi liên tục tham gia các dự án chuyển đổi và tái chế rác thải nhựa ở nhiều địa phương, trong đó ấn tượng nhất là sáng kiến “gạch nhựa-cát”. Chính bản thân tôi đã trực tiếp thử vận hành máy ép nhiệt tạo gạch, trải nghiệm lắp ráp các gạch nhựa trong một số dự án của ICD Việt Nam và thấy rõ tiềm năng của mô hình này dành cho nền kinh tế xanh.
Mục lục
Tóm tắt nhanh bài viết
- Giải pháp 2 trong 1: Tái chế rác nhựa giá trị thấp thành vật liệu xây dựng xanh, giải quyết đồng thời vấn đề môi trường và thiếu hụt tài nguyên.
- Công nghệ chủ đạo: Phổ biến nhất là sản xuất “gạch nhựa-cát” bằng phương pháp nung chảy nhựa với cát rồi ép định hình.
- Ưu điểm nổi bật: Gạch nhựa-cát nhẹ, siêu bền, chống thấm nước, cách âm cách nhiệt tốt, chi phí thấp hơn truyền thống.
- Ứng dụng: Được ưu tiên trong lát vỉa hè, sân vườn, công trình phụ trợ, xây tường rào, chống xói mòn…
- Tương lai: Kỳ vọng mở rộng mạnh khi chính sách thúc đẩy kinh tế tuần hoàn phát triển tại Việt Nam và Đông Nam Á.
Ý tưởng và công nghệ nổi bật
Thứ khiến tôi tâm đắc nhất ở loại gạch này là quy trình sản xuất đơn giản nhưng hiệu quả:
- Thu gom, phân loại rác nhựa: Bước này rất quan trọng để loại bỏ lẫn tạp chất (kim loại, thủy tinh, hữu cơ).
- Băm, rửa sạch và sấy: Nhựa được cắt nhỏ, rửa sạch, sấy khô nhằm tăng độ kết dính.
- Trộn tỷ lệ: Thường hỗn hợp gồm 20-30% nhựa và 70-80% cát hoặc xỉ, bột đá.
- Nung chảy – ép khuôn: Nhiệt độ ~200°C đủ làm nhựa tan và dính chặt cát, ép vào khuôn cho ra viên gạch không nung.
- Làm nguội: Gạch nhựa sau ép được làm nguội tự nhiên, đạt độ rắn chắc cao.
Bên cạnh sản xuất quy mô công nghiệp, phương pháp thủ công “gạch sinh thái – Ecobrick” cũng được vận động rộng rãi ở cộng đồng: nhồi chặt túi nilon vào chai nhựa PET để xây tường, ghế đá trường học, bồn hoa.
Ưu điểm & nhược điểm từ trải nghiệm thực tế
Qua thực tế giám sát thi công và sử dụng gạch nhựa tái chế tại ICD Việt Nam và khảo sát trên thị trường, tôi nhận thấy:
Ưu điểm:
- Cực kỳ bền: Độ bền nén đạt gấp đôi gạch bê tông thông thường, khó vỡ khi va đập hoặc vận chuyển xa.
- Siêu nhẹ: Nhẹ hơn 20-30%, giảm áp lực móng và chi phí vận chuyển.
- Chống thấm tuyệt đối: Kết cấu được nhựa phủ kín nên không hút nước, không bám rêu mốc.
- Cách âm, cách nhiệt tốt: Do nhựa tạo khoảng cách nhiệt, thích hợp làm tường bao, vách ngăn nội thất, công trình phụ trợ.
- Thân thiện môi trường: Không nung (giảm phát thải CO2), không dùng xi măng – nước, tái chế lượng lớn rác nhựa.
Nhược điểm:
- Chống cháy kém: Nhựa dễ nóng chảy ở nhiệt độ cao, không thích hợp cho kết cấu chính nhà cao tầng.
- Chất lượng chưa đồng đều: Thiếu tiêu chuẩn hóa, kiểm định cần chặt chẽ; nếu kiểm soát nhiệt, tỷ lệ không tốt dễ phát tán hạt vi nhựa.
- Ứng dụng còn hạn chế: Chủ yếu làm gạch lát, vách ngăn, tường rào, các công trình chống xói mòn hoặc lót sàn, chưa thay thế được hoàn toàn gạch truyền thống ở nhà dân dụng.
Ứng dụng thực tiễn & xu hướng tương lai
Trải nghiệm thi công với gạch nhựa, tôi thấy loại vật liệu này cực kỳ phù hợp cho các công trình phụ trợ, sân chơi, lối đi công viên, vỉa hè và các giải pháp chống xói mòn ven sông hồ. Không chỉ giảm giá thành, gạch nhựa tái chế còn giúp lan tỏa ý thức “biến rác thành vàng”, kết nối cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường và kinh tế tuần hoàn.baomoi+2
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu đầu tư dây chuyền sản xuất gạch nhựa với mục tiêu xây dựng xanh, đặc biệt hướng tới sử dụng ở vùng biển đảo, nơi vật liệu truyền thống khan hiếm, chi phí cao và cần vật liệu nhẹ, bền, chống nước.
Tương lai của gạch nhựa tái chế sẽ còn rộng mở nếu Nhà nước tiếp tục ban hành tiêu chuẩn sản xuất, khuyến khích nghiên cứu cải thiện chất lượng và lan tỏa các mô hình cộng đồng – cá nhân cùng tham gia.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Gạch nhựa có đắt không so với gạch nung truyền thống?
Thực tế chi phí sản xuất thấp nhờ sử dụng nguyên liệu rác và không cần nhiên liệu nung, tổng vòng đời kinh tế thường rẻ hơn gạch truyền thống ở cùng quy mô.
2. Gạch nhựa có an toàn cho sức khỏe không?
Nếu sản xuất đúng quy trình, lượng vi nhựa không phát tán, sản phẩm đạt kiểm định chất lượng; tuy nhiên, người dùng cần chọn nhà sản xuất uy tín để đảm bảo an toàn môi trường.
3. Có thể tự làm gạch nhựa tại nhà không?
Điều này chỉ áp dụng với Ecobricks cho công trình phụ, ghế đá, bồn hoa… Sản xuất gạch nhựa-cát công nghiệp cần máy móc, kỹ thuật và kiểm định chất lượng chuyên sâu.
4. Gạch nhựa có phù hợp xây nhà không?
Hiện nay vật liệu này chủ yếu lắp đặt ở sân vườn, lối đi, công trình cộng đồng, không khuyến khích cho kết cấu chính chịu lực nhà cao tầng do khả năng chống cháy còn hạn chế.
5. Tại sao gạch nhựa là xu hướng mới?
Vì đây là vật liệu xanh, giúp kinh tế tuần hoàn phát triển, bảo vệ môi trường và tiết kiệm chi phí – hướng đi không thể thiếu khi Việt Nam chuyển đổi tăng trưởng xanh và đô thị hóa bền vững.
