Cách phân loại rác thải y tế theo thông tư của Bộ Y tế

Rác thải y tế là loại chất thải đặc thù, phát sinh hằng ngày trong quá trình khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe và hoạt động chuyên môn tại các cơ sở y tế. Nếu không được phân loại và quản lý đúng cách, rác thải y tế không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến nhân viên y tế, người bệnh và cộng đồng.

Nhằm kiểm soát chặt chẽ vấn đề này, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 20/2021/TT-BYT, quy định cụ thể việc phân loại, thu gom và quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế. Việc nắm rõ và thực hiện đúng Thông tư là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả các cơ sở y tế hiện nay.

Rác thải y tế là gì?

Rác thải y tế, hay còn gọi là chất thải y tế, là các loại chất thải phát sinh từ hoạt động khám chữa bệnh, xét nghiệm, phẫu thuật, chăm sóc, nghiên cứu, đào tạo và sinh hoạt trong cơ sở y tế. Đây là nhóm chất thải có tính chất phức tạp, bao gồm cả rác thông thường và rác nguy hại.

Khác với rác sinh hoạt thông thường, rác thải y tế có thể chứa vi sinh vật gây bệnh, hóa chất độc hại, dược phẩm, vật sắc nhọn hoặc các yếu tố nguy hiểm khác. Chính vì vậy, việc phân loại rác thải y tế ngay tại nguồn phát sinh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở pháp lý về phân loại rác thải y tế

Việc phân loại rác thải y tế tại Việt Nam hiện nay được thực hiện trên cơ sở Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn chuyên ngành của Bộ Y tế. Trong đó, Thông tư số 20/2021/TT-BYT là văn bản pháp lý quan trọng, quy định chi tiết và thống nhất việc quản lý chất thải y tế trong phạm vi cơ sở y tế.

Thông tư này làm rõ các nhóm chất thải y tế, nguyên tắc phân loại tại nguồn, yêu cầu về thu gom, lưu giữ tạm thời và trách nhiệm của cơ sở y tế trong suốt quá trình quản lý chất thải. Đây là căn cứ pháp lý để các cơ sở y tế tổ chức hệ thống phân loại rác thải một cách bài bản và an toàn.

Cần phân loại rác thải y tế để tránh gây nguy hại cho con người và bảo vệ môi trường

Nguyên tắc phân loại rác thải y tế theo Thông tư 20/2021/TT-BYT

Theo quy định của Bộ Y tế, rác thải y tế phải được phân loại ngay tại nơi phát sinh, tức là tại buồng bệnh, phòng khám, phòng xét nghiệm, phòng thủ thuật hoặc khu vực sinh hoạt trong cơ sở y tế. Việc phân loại phải đảm bảo không làm lẫn chất thải nguy hại với chất thải thông thường. Các cơ sở y tế thường sử dụng thùng rác nhựa để phân loại các loại rác.

Thông tư cũng nhấn mạnh yêu cầu phân loại phải rõ ràng, dễ nhận biết, thuận tiện cho nhân viên y tế trong quá trình thực hiện hằng ngày. Khi rác thải được phân loại đúng ngay từ đầu, các khâu thu gom và xử lý phía sau sẽ an toàn, hiệu quả và ít rủi ro hơn.

Các nhóm rác thải y tế theo quy định của Bộ Y tế

Theo quy định của Bộ Y tế, rác thải y tế được chia thành các nhóm sau:

4.1. Chất thải y tế nguy hại lây nhiễm

Chất thải y tế nguy hại lây nhiễm là nhóm rác có nguy cơ chứa vi sinh vật gây bệnh và có khả năng lây truyền bệnh cho con người. Nhóm này phát sinh phổ biến trong quá trình chăm sóc, điều trị và xét nghiệm cho người bệnh.

Các vật dụng như bông, gạc, băng, khẩu trang, găng tay đã sử dụng; dụng cụ y tế dùng một lần có dính máu hoặc dịch sinh học; chất thải từ phòng xét nghiệm, khu cách ly đều được xếp vào nhóm này. Theo Thông tư 20/2021/TT-BYT, chất thải lây nhiễm phải được phân loại riêng, thu gom và xử lý theo quy trình nghiêm ngặt nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm chéo.

4.2. Chất thải y tế nguy hại không lây nhiễm

Bên cạnh chất thải lây nhiễm, Thông tư cũng quy định nhóm chất thải y tế nguy hại không lây nhiễm. Đây là các loại chất thải không chứa tác nhân gây bệnh nhưng có yếu tố độc hại về mặt hóa học hoặc vật lý.

Nhóm này bao gồm hóa chất thải bỏ, dược phẩm quá hạn hoặc không còn sử dụng, pin, ắc quy, chất thải chứa kim loại nặng và một số thiết bị y tế có thành phần nguy hại. Việc phân loại đúng nhóm chất thải này giúp ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí.

4.3. Chất thải sắc nhọn trong cơ sở y tế

Chất thải sắc nhọn là nhóm chất thải có nguy cơ gây tổn thương trực tiếp cho con người nếu không được thu gom đúng cách. Kim tiêm, lưỡi dao mổ, dao lam, mảnh thủy tinh vỡ là những ví dụ điển hình.

Theo quy định của Bộ Y tế, chất thải sắc nhọn phải được thu gom riêng trong các dụng cụ chứa chuyên dụng, đảm bảo không xuyên thủng và an toàn trong quá trình vận chuyển nội bộ. Việc phân loại và thu gom đúng nhóm chất thải này có ý nghĩa quan trọng trong bảo vệ an toàn cho nhân viên y tế và người thu gom rác.

Phân loại rác thải y tế theo màu sắc thùng rác để tránh nhầm lẫn

4.4. Chất thải rắn y tế thông thường

Chất thải rắn y tế thông thường là những loại rác không chứa yếu tố nguy hại, có tính chất tương tự rác sinh hoạt hằng ngày. Nhóm này phát sinh chủ yếu từ khu hành chính, khu sinh hoạt của nhân viên y tế và người bệnh.

Mặc dù là rác thông thường, Thông tư vẫn yêu cầu phân loại riêng nhóm chất thải này để tránh bị lẫn với rác nguy hại. Việc phân loại rõ ràng giúp giảm áp lực cho hệ thống xử lý chất thải y tế và tiết kiệm chi phí xử lý.

4.5. Chất thải rắn y tế có khả năng tái chế

Thông tư 20/2021/TT-BYT khuyến khích các cơ sở y tế phân loại riêng chất thải rắn có khả năng tái chế nếu các vật liệu này không bị nhiễm bẩn. Chai nhựa sạch, giấy, bìa carton hoặc kim loại sạch có thể được thu gom riêng để tái chế.

Việc phân loại nhóm rác tái chế không chỉ giúp giảm lượng rác phải xử lý bằng công nghệ đắt đỏ mà còn góp phần tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.

4.6. Chất thải lỏng y tế

Chất thải lỏng y tế bao gồm nước thải phát sinh trong quá trình khám chữa bệnh, xét nghiệm và các hoạt động chuyên môn khác. Theo quy định, chất thải lỏng y tế phải được thu gom và xử lý thông qua hệ thống xử lý nước thải đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường.

Việc kiểm soát chặt chẽ chất thải lỏng y tế là yếu tố quan trọng nhằm hạn chế nguy cơ ô nhiễm nguồn nước và môi trường xung quanh cơ sở y tế.

Trách nhiệm của cơ sở y tế trong phân loại rác thải

Thông tư 20/2021/TT-BYT quy định rõ trách nhiệm của cơ sở y tế trong việc tổ chức phân loại, thu gom và quản lý chất thải y tế. Cơ sở y tế phải xây dựng hệ thống phù hợp, đào tạo và hướng dẫn nhân viên thực hiện đúng quy trình phân loại.

Bên cạnh đó, việc ghi chép, theo dõi và báo cáo công tác quản lý chất thải y tế cũng là yêu cầu bắt buộc, nhằm đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật.

Cách phân loại rác thải y tế theo Thông tư của Bộ Y tế không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là giải pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường sống. Khi rác thải y tế được phân loại đúng ngay từ nguồn phát sinh, toàn bộ quá trình thu gom và xử lý phía sau sẽ an toàn, hiệu quả và bền vững hơn.

Việc thực hiện nghiêm túc Thông tư 20/2021/TT-BYT chính là nền tảng để xây dựng hệ thống quản lý chất thải y tế hiện đại, an toàn và phù hợp với xu hướng phát triển bền vững của ngành y tế Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

Q1: Rác thải y tế thông thường có được xử lý như rác sinh hoạt không?

A1: Có, nhưng chỉ áp dụng với rác không nhiễm khuẩn, không chứa yếu tố nguy hại và phải được phân loại đúng ngay từ nguồn.

Q2: Vì sao cần phân loại rác thải y tế đúng theo Thông tư Bộ Y tế?

A2: Việc phân loại đúng giúp phòng ngừa lây nhiễm, bảo vệ nhân viên y tế, giảm ô nhiễm môi trường và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.

Q3: Rác thải sắc nhọn y tế phải được thu gom như thế nào?

A3: Rác thải sắc nhọn phải cho vào hộp chuyên dụng chống đâm xuyên, không được trộn lẫn với các loại rác khác.

Q4: Ai chịu trách nhiệm phân loại rác thải y tế trong cơ sở y tế?

A4: Toàn bộ nhân viên y tế và người lao động liên quan đều có trách nhiệm thực hiện phân loại đúng theo quy định.

Q5: Phân loại sai rác thải y tế có thể gây hậu quả gì?

A5: Có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm, ô nhiễm môi trường và bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Tài liệu tham khảo

• Thông tư số 20/2021/TT-BYT – Quy định quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế, Thư viện Pháp luật:
  https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Thong-tu-20-2021-TT-BYT-quan-ly-chat-thai-y-te-trong-pham-vi-khuon-vien-co-so-y-te-496061.aspx
• Thông tư số 20/2021/TT-BYT – Quy định chi tiết việc phân loại, thu gom chất thải y tế, Cổng thông tin Bộ Y tế Việt Nam:
  https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/thong-tu-so-20-2021-tt-byt-quy-inh-chi-tiet-viec-phan-loai-thu-gom-chat-thai-y-te-can-biet