Rác thải công nghiệp gồm những gì? Hướng dẫn phân loại rác thải công nghiệp

Rác thải công nghiệp là lượng chất thải lớn phát sinh từ nhà máy, xí nghiệp, khu chế xuất và hoạt động sản xuất. Việc phân loại đúng ngay từ nguồn giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, tiết kiệm chi phí xử lý, hạn chế ô nhiễm và nâng cao hiệu quả tái chế. 

Bài viết dưới đây giải thích khái niệm rác thải công nghiệp, các nhóm rác phổ biến, lý do cần phân loại và hướng dẫn phân loại rác thải công nghiệp theo tiêu chuẩn môi trường, đồng thời giải đáp những câu hỏi thường gặp.

1. RÁC THẢI CÔNG NGHIỆP LÀ GÌ?

Rác thải công nghiệp là tất cả vật chất bị loại bỏ trong quá trình sản xuất, gia công, lắp ráp, chế biến, khai khoáng hoặc hoạt động vận hành nhà máy. Chúng có thể là phế liệu kim loại, phế phẩm sản xuất, bao bì, dung môi, hóa chất dư thừa, bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải hoặc thiết bị, vật tư bị hỏng.

Đặc điểm của rác thải công nghiệp là khối lượng lớn, tính chất phức tạp, trong đó một phần đáng kể mang tính độc hại nếu không được phân loại và xử lý đúng quy định.

2. CÁC LOẠI RÁC THẢI CÔNG NGHIỆP

Rác thải công nghiệp được chia thành các loại phổ biến dưới đây:

2.1. Rác thải công nghiệp thông thường

Đây là nhóm rác không chứa yếu tố nguy hại, bao gồm giấy vụn, bìa carton, bao bì, nhựa, gỗ, phế phẩm không nguy hại từ dây chuyền sản xuất, vật liệu đóng gói, bao tải và nhiều loại rác sinh hoạt phát sinh trong nhà máy. Nhóm này có thể được tái chế hoặc thu gom như rác thải thông thường.

2.2. Rác thải công nghiệp tái chế

Trong quá trình sản xuất, nhiều loại phế liệu có giá trị được thu hồi làm nguyên liệu tái chế như sắt thép vụn, nhôm, đồng, nhựa PET, thủy tinh, giấy, vải… Nếu được phân loại đúng, chúng trở thành nguồn tài nguyên tái sử dụng, giúp doanh nghiệp giảm chi phí xử lý và tạo nguồn thu phụ.

2.3. Chất thải công nghiệp nguy hại

Đây là nhóm rác có chứa hóa chất độc hại, dễ cháy nổ, ăn mòn, gây nhiễm độc môi trường như sơn, dung môi, dầu nhớt thải, hóa chất xử lý, bình chứa áp lực, bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải, chất thải có kim loại nặng, linh kiện điện tử hư hỏng… Nhóm này phải được quản lý theo quy định, sử dụng bao bì chuyên dụng và chuyển giao cho đơn vị được cấp phép.

Rác thải công nghiệp cần được phân loại ngay tại nguồn trước khi thải ra môi trường

2.4. Bùn thải công nghiệp

Bùn thải phát sinh từ hệ thống xử lý nước thải công nghiệp hoặc từ quá trình vệ sinh, làm sạch khuôn – thiết bị. Loại rác này có thể chứa các tạp chất hữu cơ, vô cơ và kim loại nặng. Vì vậy, bùn thải cần được phân loại riêng trước khi chuyển đi xử lý.

2.5. Rác thải xây dựng trong khu công nghiệp

Trong quá trình xây dựng và bảo trì nhà xưởng, có thể phát sinh gạch đá, bê tông, sắt thép, bao xi măng, gỗ ván… Nhóm rác này tuy không độc hại nhưng cần phân loại riêng để dễ vận chuyển và tái chế.

3. TẠI SAO PHẢI PHÂN LOẠI RÁC THẢI CÔNG NGHIỆP?

Phân loại rác thải công nghiệp là rất quan trọng bởi vì nó đem lại nhiều lợi ích như:

3.1. Bảo vệ môi trường và hệ sinh thái

Rác thải công nghiệp, đặc biệt là hóa chất độc hại và kim loại nặng, nếu không phân loại đúng sẽ thấm vào đất, nước, gây ô nhiễm lâu dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái quanh khu công nghiệp. Phân loại bằng việc sử dụng thùng rác nhựa giúp ngăn ngừa rủi ro rò rỉ, phát tán chất độc ra môi trường.

3.2. Tuân thủ quy định pháp luật

Doanh nghiệp có trách nhiệm phân loại và quản lý chất thải theo Nghị định 08/2022 và Luật Bảo vệ môi trường. Vi phạm có thể bị xử phạt nặng, đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi giấy phép. Vì vậy, phân loại đúng là một yêu cầu bắt buộc.

3.3. Tiết kiệm chi phí xử lý

Nếu rác thông thường bị lẫn với rác nguy hại, doanh nghiệp buộc phải xử lý toàn bộ theo quy trình dành cho chất thải nguy hại, khiến chi phí tăng lên nhiều lần. Phân loại rõ ràng giúp tối ưu chi phí xử lý và tận dụng tốt nguồn rác tái chế.

3.4. Nâng cao hình ảnh và tiêu chuẩn hoạt động

Doanh nghiệp thực hiện tốt công tác phân loại rác thường được đánh giá cao trong quá trình kiểm tra, đánh giá ISO 14001 hoặc các tiêu chuẩn ESG (môi trường – xã hội – quản trị). Điều này góp phần củng cố thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh và nâng cao uy tín với đối tác quốc tế.

3.5. Giảm nguy cơ mất an toàn lao động

Chất thải nguy hại khi để lẫn với rác thường có thể gây cháy nổ, phát tán khí độc hoặc gây bỏng hóa chất cho công nhân. Phân loại giúp hạn chế tối đa những tai nạn không mong muốn.

4. HƯỚNG DẪN PHÂN LOẠI RÁC THẢI CÔNG NGHIỆP

Dưới đây là hướng dẫn phân loại rác thải công nghiệp theo quy định theo từng loại rác thải khác nhau:

Cần phân loại và xử lý rác thải công nghiệp đúng quy định, tránh gây hại cho con người và môi trường xung quanh

4.1. Phân loại rác công nghiệp thông thường

Nhà máy cần bố trí các thùng chứa riêng cho thùng carton, nhựa, giấy, bao bì hoặc phế phẩm sản xuất không chứa hóa chất. Những vật liệu tái chế cần được làm sạch, bó gọn hoặc lưu trữ đúng quy định để thuận tiện cho việc thu gom.

4.2. Phân loại chất thải nguy hại

Các loại hóa chất, dung môi, dầu thải, chất dễ cháy nổ hoặc chứa kim loại nặng phải được thu gom bằng thùng kín, có nhãn cảnh báo rõ ràng. Doanh nghiệp cần sổ theo dõi, mã chất thải và chỉ chuyển giao cho đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại.

4.3. Phân loại bùn thải công nghiệp

Bùn thải phải được lưu giữ trong khu vực riêng, có mái che, chống thấm và có hồ sơ kiểm soát chặt chẽ. Việc phân tích thành phần bùn giúp xác định đây là bùn nguy hại hay không, từ đó điều chỉnh quy trình xử lý.

4.4. Phân loại rác xây dựng và rác cồng kềnh

Gạch đá, bê tông, ván gỗ, kim loại từ công trình hoặc sửa chữa cần được để riêng và phân nhỏ để tái chế hoặc vận chuyển an toàn. Một phần rác xây dựng có thể tái sử dụng làm vật liệu san lấp.

Nhà máy cần xây dựng quy trình phân loại – thu gom – lưu trữ – chuyển giao chất thải theo tiêu chuẩn môi trường. Việc đào tạo định kỳ cho công nhân giúp công tác phân loại diễn ra đồng bộ, hạn chế sai sót.

5. GIẢI ĐÁP CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Q1: Rác thải công nghiệp có bắt buộc phải phân loại tại nguồn không?

A1: Có. Luật quy định việc phân loại ngay từ điểm phát sinh là yêu cầu bắt buộc đối với các cơ sở sản xuất.

Q2: Bao bì chứa hóa chất đã qua sử dụng được xếp vào loại rác nào?

A2: Bao bì chứa hóa chất thường thuộc nhóm chất thải nguy hại, cần thu gom và dán nhãn theo quy định.

Q3: Rác tái chế trong nhà máy có thể bán không?

A3: Có. Nhiều doanh nghiệp bán phế liệu tái chế để tạo nguồn thu và giảm chi phí xử lý.

Q4: Bùn thải có nhất thiết phải phân tích thành phần không?

A4: Nên phân tích định kỳ để xác định tính nguy hại, từ đó áp dụng phương pháp xử lý chính xác.

Q5: Nếu rác thông thường bị lẫn rác nguy hại thì xử lý thế nào?

A5: Tất cả sẽ bị xem là rác nguy hại và phải xử lý theo quy trình dành cho chất thải nguy hại, gây tăng chi phí cho doanh nghiệp.

6. TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Nghị định 08/2022/NĐ-CP — “Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam 2020” liên quan đến quản lý chất thải rắn, chất thải công nghiệp và chất thải nguy hại. Chinh Phu Document System+2THƯ VIỆN PHÁP LUẬT+2
  
• Văn bản đính kèm Nghị định 08/2022 — tài liệu PDF chi tiết các quy định về phân loại, lưu giữ, vận chuyển, xử lý chất thải. Datafiles+1
  
• ISO 14001 — tiêu chuẩn quốc tế hướng dẫn doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý môi trường, bao gồm các quy trình phân loại và quản lý chất thải công nghiệp. ISO+2bprhub.com+2
  
• Hướng dẫn áp dụng ISO 14001 trong quản lý rác thải – minh hoạ các bước rõ ràng từ phân loại, lưu giữ đến ghi chép, báo cáo và cải thiện liên tục. bprhub.com+2kelmacgroup.com+2
  
• Tài liệu từ cơ quan quản lý môi trường tại Việt Nam — giải thích chi tiết các khái niệm: sơ chế, tái chế, xử lý chất thải công nghiệp và nguy hại theo quy định pháp luật. THƯ VIỆN PHÁP LUẬT+1
  
• Báo cáo & hướng dẫn quốc tế về quản lý chất thải công nghiệp — giúp doanh nghiệp hiểu tiêu chuẩn toàn cầu, thực hành tốt hơn, đặc biệt là đối với rác nguy hại. Climate Change Dept.+2Eiga+2