Thời gian phân hủy các loại rác là bao lâu?

Trong cuộc sống hiện đại, rác thải xuất hiện ở mọi nơi: từ ống hút nhựa chúng ta dùng một lần, đến túi nilon, hộp xốp, vỏ thực phẩm, thậm chí là những đồ dùng tưởng chừng “vô hại” như giấy, vải, hoặc lõi ngô. Điều đáng nói là mỗi loại rác có tốc độ phân hủy hoàn toàn khác nhau. Có loại chỉ vài ngày, nhưng cũng có loại tồn tại từ hàng trăm đến hàng nghìn năm.

Việc hiểu rõ thời gian phân hủy không chỉ giúp chúng ta thay đổi thói quen tiêu dùng mà còn góp phần giảm áp lực lên môi trường sống.

1. Thời gian phân hủy rác là gì?

Thời gian phân hủy rác là khoảng thời gian để một vật thể bị vi sinh vật, ánh nắng, độ ẩm, nhiệt độ… phân tách hoàn toàn thành các chất vô hại với môi trường.

Mỗi loại vật liệu có cấu trúc phân tử khác nhau, vì vậy tốc độ phân rã cũng khác nhau rất lớn. Ví dụ: Vỏ cam chỉ mất 2–5 tuần để phân hủy, ống hút nhựa cần đến 200 năm còn chai thủy tinh hầu như không phân hủy trong điều kiện tự nhiên (ước tính >1.000.000 năm).

2. Vì sao cần quan tâm tới thời gian phân hủy rác?

Không chỉ cần quan tâm đến việc phân loại rác như thế nào cho đúng, chúng ta cũng cần phải quan tâm thời gian phân hủy các loại rác. Lý do cần phải quan tâm đến thời gian phân hủy rác là vì: 

2.1. Để hạn chế rác thải khó phân hủy

Nhựa, nilon và kim loại tồn tại quá lâu trong môi trường. Khi hiểu được rằng một chiếc túi nilon phải mất 500–1.000 năm để phân hủy, bạn sẽ cân nhắc hơn trong mỗi lần sử dụng túi và có ý thức giảm sử dụng túi nilon để bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần quan tâm cách phân loại rác như sử dụng thùng rác nhựa để sắp xếp và xử lý rác hợp lý, hỗ trợ việc phân hủy rác diễn ra nhanh hơn, an toàn hơn.

2.2. Để chủ động tái chế – tái sử dụng

Những vật liệu như thủy tinh, nhôm, giấy… có thể tái chế nhiều lần, giúp giảm lượng rác thải ra môi trường đáng kể. Thay vì chờ hàng trăm năm để chúng tự biến mất, hãy tái chế chúng thành vật có ích hơn.

2.3. Giảm ô nhiễm đất – nước – không khí

Rác khó phân hủy tồn tại lâu, thấm vào đất, nước ngầm hoặc phân rã thành vi nhựa gây hại cho sức khỏe con người và hệ sinh thái. Vì vậy, nếu hạn chế được các loại rác này sẽ là cách tốt nhất để bảo vệ môi trường đất, nước và không khí.

Rác thải nhựa tồn tại rất lâu trong môi trường, gây nhiều hậu quả xấu

2.4. Xây dựng lối sống xanh và bền vững

Biết được rác thải tồn tại bao lâu khiến chúng ta ý thức hơn khi lựa chọn sản phẩm: ưu tiên sản phẩm sinh học, rác dễ phân hủy. Bên cạnh đó, mỗi người cũng cần xây dựng thói quen thực hiện đúng quy định phân loại rác thải để phân loại và xử rác đúng cách theo từng loại rác khác nhau.

3. Thời gian phân hủy của từng loại rác phổ biến

Dưới đây là tổng hợp thời gian phân hủy ước tính của những loại rác thường gặp nhất.

3.1. Nhóm rác hữu cơ

Ưu điểm: Phân hủy nhanh, có thể dùng làm phân compost.

Lưu ý: Nếu lẫn với nhựa hoặc dầu mỡ, thời gian phân hủy sẽ tăng lên đáng kể.

3.2. Nhóm rác vô cơ dễ tái chế

Nhóm này dễ tái chế, cứu được hàng tấn rác mỗi năm nếu phân loại đúng.

Thời gian phân hủy của một số loại rác thải hữu cơ

3.3. Nhóm rác vô cơ khó phân hủy (nhựa, nilon)

Nhựa là nhóm rác “ám ảnh” nhất đối với môi trường. Nhựa không chỉ tồn tại lâu mà còn phân rã thành vi nhựa, đi vào nguồn nước và chuỗi thức ăn.

3.4. Nhóm rác thủy tinh

Thủy tinh là loại rác rất khó phân hủy, gần như là không phân hủy nhưng lại tái chế gần như 100%, giúp tiết kiệm năng lượng.

3.5. Nhóm rác cao su, da, vật liệu tổng hợp

Nhóm này rất khó xử lý, nên hạn chế vứt bỏ và ưu tiên tái sử dụng hoặc tái chế.

4. Những yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phân hủy các loại rác

Thời gian phân hủy của rác không cố định, nó phụ thuộc vào các yếu tố chính dưới đây:

4.1. Môi trường tự nhiên

Thông thường, trong điều kiện đất ẩm, giàu vi sinh, rác sẽ phân hủy nhanh. Ngược lại, môi trường khô, lạnh thì thời gian phân hủy rác lâu hơn. Trong trường hợp chôn lấp sâu, thiếu oxy thì quá trình phân hủy sẽ kéo dài.

4.2. Cấu trúc vật liệu

Tùy thuộc vào cấu trúc của rác, thời gian phân hủy cũng khác nhau. Ví dụ như nhựa PET, PP, PE có cấu trúc phân tử bền vững thì khó bị vi sinh vật phá vỡ nên thời gian phân hủy rất lâu.

4.3. Tác động của con người

Nếu để rác ngoài nắng, sử dụng công nghệ phân hủy sinh học hoặc tái chế sẽ làm rác biến mất nhanh hơn việc để rác tự phân hủy một cách tự nhiên.

5. Câu hỏi thường gặp

Q1: Nhựa sinh học có phân hủy nhanh không?

A1: Có, nhưng chỉ khi được xử lý trong điều kiện công nghiệp (nhiệt độ, độ ẩm chuẩn). Nếu vứt ngoài môi trường tự nhiên, nhựa sinh học vẫn có thể mất vài năm.

Q2: Giấy có thật sự thân thiện với môi trường?

A2: Có — giấy phân hủy nhanh, thời gian phân hủy khoảng 2–8 tuần. Tuy nhiên, cần tái chế giấy để giảm khai thác gỗ.

Q3: Tại sao thủy tinh hầu như không phân hủy tự nhiên?

A3: Thủy tinh có cấu trúc rất ổn định, không bị tác động bởi vi sinh vật nên không bị phân hủy tự nhiên. Nhưng bù lại, nó tái chế vô hạn mà không giảm chất lượng nên hãy tái chế thủy tinh thay vì xả thải ra môi trường.

Q4: Tại sao nhựa mất hàng trăm năm mới phân hủy?

A4: Nhựa làm từ polymer có liên kết hóa học bền vững. Ánh nắng và vi sinh vật khó phá vỡ cấu trúc đó, dẫn đến thời gian phân hủy cực lâu.

Q5: Hộp xốp EPS có phân hủy không?

A5: Không — ở điều kiện tự nhiên, xốp gần như không phân rã và gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Thời gian phân hủy rác không chỉ là con số tham khảo — đó là lời nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm với môi trường. Hiểu rõ từng loại rác tồn tại bao lâu giúp chúng ta thay đổi thói quen tiêu dùng, tăng cường tái sử dụng và phân loại.

Mỗi hành động nhỏ hôm nay chính là cách bảo vệ Trái đất cho thế hệ mai sau.

6. Tài liệu tham khảo

• UNEP – United Nations Environment Programme: Plastic Pollution Reports.
• National Geographic – “How Long Does Trash Last?”
• EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ) – Waste Decomposition Studies.
• WWF – Plastic & Waste Management Data 2023.